هاتف سیستان و بلوچستان | Hatefsb News Agency

به گزارش هاتف سیستان و بلوچستان، برخی از مهم ترین ویژگی های فرهنگی بلوچ ها را حماسه ها ، اشعار ، موسیقی و باورهای عامیانه تشکیل می دهد.
 
فرهنگ بلوچی حاوی داستان های حماسی ارزشمندی است و بیش تر اشعار و داستان های بلوچی شکل رزمی و حماسی دارد. داستان میر کمبر و میران از مشهورترین این حماسه ها هستند.
 
بلوچ ها علاقه خاصی به موسیقی دارند مشهورترین انواع موسیقی بلوچستان عبارتند از: نعت و غزل که نوعی نوای عرفانی است، صوت و نازینک موسیقی دیگری است که بسیار شاد و نشاط انگیز بوده و با ترانه و آواز همراه می باشد، نوعی دیگر از موسیقی حماسی بوده و بیان داستان های حماسی مردم بلوچ است. موسیقی گواتی نیز برای درمان بیماری های روحی نواخته می شود.
 
آهنگ ها و ترانه ها ی عامیانه مردم بلوچ بیانی ساده دارد و بر ای بیان احساسات و عواطف بسیار مناسب هستند به طوری که از لابلای الفاظ و مفاهیم آنها
سیمای مردی رشید و دلاور در سایه ای از سختی ها و مشکلات طبیعت به وضوح قابل ترسیم است.
 
صنایع دستی از ارزشمندترین سرمایه های مادی بلوچ ها است که از انواع آن می توان به هنرهای سفالگری، حصیربافی، سکه دوزی، سوزن دوزی و زرگری اشاره کرد. همه این گنجینه های ارزشمند به نوعی در بر دارنده فرهنگ مردم بلوچ می باشند.
 
در منطقه کلپورگان سراوان سفال های منحصر به فردی تولید می شود که بیش تر تولید کنندگان آن زنان هستند. نقش های متداول بر روی سفال ها معمولا نقش های هندسی است.
 
بافتن انواع محصولات حصیری مانند سبد، کلاه، خورجین، و سایر محصولات مشابه، در بلوچستان متداول است و علاوه بر آن، تولید نوعی کفش حصیری به نام سواس نیز در منطقه بلوچستان رواج دارد.
 
زرگری و نقره سازی از هنرهای رایج در بلوچستان است که زینت آلات زنان بلوچ بخش بزرگی از تولیدات آنها را تشکیل می دهد.
 
سکه دوزی وسیله ای است تزیینی که برای زینت چادر عشا یری و فضای خانه به کار می رود در طراحی سکه ها اغلب از شکل های هندسی مانند لوزی، مربع و مثلث استفاده می شود و روی آنها را با تعداد زیادی دکمه، منجوق، پولک، آینه و صدف به شکل های بسیار زیبایی تزیین می کنند.
 
سوزن دوزی از اصیل ترین هنرهای رایج در میان بلوچ ها است که به دلیل نبودن منابع کافی بررسی پیشینه و تعیین قدمت تاریخی آن، امکان پذیر نیست برخی از پژوهشگران برآنند که این شیوه دوخت از اوایل اسلام در میان مردم بلوچ رایج بوده و در دوره ایلخانی و به خصوص تیموری و صفوی به اوج خود رسیده است.
 

 
نقوش سوزن دوزی بلوچی همچون سایر هنرهای رایج در میان آنها، حاوی مجموعه گسترده ای از نقش های هندسی و خطوط شکسته است. خطوط منحنی و دایره در
سوزن دوزی بلوچ به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند.
 
زندگی مردم بلوچ پیوستگی عمیقی با طبیعت پیرامون دارد و در نتیجه تجلی شکل های ساده و درشت طبیعت پیرامون در آثار آنها انعکاس گسترده ای یافته است. طبیعت خشک کویری، کوه های بلند و سخت، طوفان های شدید شن و سختی معیشت کشاورزی، در طول تاریخ موجب شده است تا خشونت فرم ها و زاویه های تیز در هنر بلوچ مخصوصاً سوزن دوزی تجلی پیدا کند. در این نقوش مثلث و زاویه اساس نقش ها را تشکیل داده و با بیانی نمادین بر پیکره لباس بلوچی و سایر
دست بافته ها، نقش شده است.
 
جذابیت های بصری نقش گل و تنوع موجود در آن، ذهن زن سوزن دوز بلوچ را به نقش آفرینی نمادین انواع گل ها و گیاهان کشانده است. چند مربع، لوزی و مثلث بخش اصلی این نقش ها را تشکیل می دهد.
 
استفاده از نقوش حیوانی بر روی لباس ها بیشتر به صورت تجریدی است و استفاده از نقش های واقع گرایانه حیوانات رایج نیست. از جمله متداول ترین این نقش ها می توان به نقش “هُشترءِ دُمب”  دُم شتر اشاره کرد. این نقش ها برگرفته از نام انواع حیواناتی است که درمنطقه بلوچستان وجود دارد و بازتاب فرهنگ عشایری و دامپروری است.
 
نقش های واقع گرایانه حیوانات گوناگون در دست بافته های عشایری بلوچ ها از قبیل سفره، گلیم و فرش کاربرد دارد که به صورتی بسیار ساده طراحی شده و قاعده کاربرد نقوش هندسی همچنان در آنها دیده می شود.
 
چشم یکی از مهم ترین اعضای بدن انسان است که به شکل های مختلف در نقوش سوزن دوزی تجسم یافته است. تخیلات و آرزوها منشا بخش دیگری از نقش های سوزن دوزی هستند.
 
وقایع نگاری از پدیده های پیرامون و وقایع اجتماعی شکل دیگری از تجلی فرهنگ در سوزن دوزی و پوشاک بلوچی است. وقایع روزمره، تحولات سیاسی، اجتماعی و
شخصیت های مشهور، از مهم ترین موضوعات الهام بخش زنان سوزن دوز بلوچ برای طراحی این نقش ها است. به طوری که با توجه به شیوه نام گذاری طرح ها می توان آن را نوعی وقایع نگاری از پدیده های پیرامون نیز به حساب آورد.
 
طرح هایی مانند: توپ علی دایی، یارانه ها، گردنبند حضرت یوسف که به مناسبت نمایش تلویزیونی مجموعه حضرت یوسف ابداع شد، شمبلءِ بروت که برای سریال شمبل و شاهی ابداع شد، بخش کوچکی از این نقوش را تشکیل می دهند. به علت گستردگی و تنوع موجود در طرح های سوزن دوزی هیچ یک از این نقش ها برای
مدتی طولانی باقی نمی مانند بلکه جای خود را به نقش ها ی تازه تری می دهند که براساس وقایع جاری به سرعت ابداع می شوند. سوزن دوزان هنرمند بلوچ هیچ ضرورتی برای حفظ و تداوم این طرح ها و نقش ها برای مدت طولانی ندارند چرا که اتفاقات جدید، طرح های تازه و نوینی را طلب می کند.