خش کشاورزی با مصرف ۹۰ درصد منابع آبی، بزرگترین مصرفکننده آب در کشور است و شاید کمتوجهی به فعالیت ترویجی برای استفاده از فناوریهای پیشرفته آبیاری، موجب بیشترین میزان اتلاف منابع آب در این بخش باشد که یقینا توسعه و ترویج استفاده از سامانههای نوین آبیاری میتواند تحولی در این حوزه ایجاد کند.
بر اساس شاخص بارش، تبخیر و تعرق استاندارد شده هماینک ۹۵ درصد مساحت سیستان و بلوچستان تحت تاثیر خشکسالی قرار دارد که برداشت آب به روش سنتی و آبیاری مزارع با شیوههای قدیمی نه تنها سبب تخلیه زودهنگام سفرههای آب زیر زمینی و حتی آبهای سطحی میشود بلکه در مقابل نیز میزان محصول تولیدی در مقایسه با هزینهها و صرف منابع ناچیز خواهد بود
بخش کشاورزی که منبع اصلی غذایی برای جوامع بشری محسوب میشود در شرایط خشکسالی به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و آسیبهای جدی میبیند به طوریکه کاهش آبهای سطحی سبب میشود تا زارعان و باغداران و سایر بخشها به برداشت بیرویه از سفرههای زیر زمینی روی بیاورند.
گسترش روشهای نوین آبیاری در کشاورزی و اصلاح الگوی مصرف، تنها راه گذر از بحران کم آبی با توجه به مصرف بیش از حد منابع آبی است.
در این میان بهرهگیری از روشهای نوین آبیاری این امکان را به وجود میآورد تا از قطره قطره آب به خوبی استفاده شود و میزان مصارف این منابع به کمترین سطح خود و در عین حال با بازدهی بالا باشد.
سیستان و بلوچستان که بیشترین درصد شاغل در بخش کشاورزی را دارد و اقتصاد این استان بر محور کشاورزی بنا نهاده شده و حدود ۲۰ سال است که متاثر از خشکسالی شرایط نامناسبی را سپری میکند و کاهش نزولات آسمانی و افت قابل توجه سطح آب زیر زمینی در سال های اخیر ضرورت اصلاح روش های آبیاری در بخش کشاورزی بیش از پیش احساس میشود و توجه به بهره وری آب از مهمترین رویکردهای دولت سیزدهم و عدالت محور در این حوزه است.
شرایط منابع آبی سیستان و بلوچستان روز به روز بغرنج تر میشود و همین امر تاثیر بسزایی بر کشت و کار در شهرستانهای این استان گذاشته است تا جایی که بسیاری از مزارع کاربری خود را از دست میدهند.
در منطقه سیستان با قطع آورد رودخانه هیرمند که آنهم به دلیل تکمیل بند کمال خان از سوی کشور افغانستان بر روی این رودخانه انجام شده تقریبا کشاورزی را در این منطقه به صفر رسانده است.
شرایط آبی استان به گونهای است که توسعه هرچه بیشتر سامانههای نوین آبیاری میتواند میزان تولید محصولات مختلف کشاورزی را حفظ کند و از سوی دیگر از بحرانهای دیگر مانند فرونشست زمین و افزایش ریزگردها بکاهد.
۹۵ درصد مساحت سیستان و بلوچستان تحت تاثیر خشکسالی
معاون ستاد مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان گفت: بر اساس شاخص بارش، تبخیر و تعرق استاندارد شده هماینک ۹۵ درصد مساحت این استان تحت تاثیر خشکسالی قرار دارد.
روح الله سرگزی اظهارداشت: از ابتدای امسال تاکنون تحت تاثیر خشکسالیها ۵۰ روز طوفان شدید گرد و خاک با ایجاد اختلال در تردد جادهای و مشکلات فراوان تنفسی برای شهروندان سیستان و بلوچستانی گزارش شده است
و گفت:خشکسالی سالجاری در سیستان و بلوچستان حدود ۶ هزار و ۸۵۱ میلیارد تومان خسارت به بخشهای مختلف این استان وارد کرده است.
معاون ستاد مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان گفت: تاثیرات خشکسالی در هر منطقه خاص و متفاوت شرایط اقلیمی آن منطقه بوده و مدت آشکار شدن آسیبهای آن نیز ممکن است در مناطق مختلف، تفاوت داشته باشد، اما آنچه مشهود هست آسیبهای جدی آن بر روند طبیعی فعالیتهای انسانی، حیات گیاهی و زندگی جانوری و همچنین تاثیر آن بر حوزه کشاورزی، صنعت، اقتصادی، اجتماعی و میزان آبهای سطحی و زیرزمینی است.
سرگزی اظهارداشت: در مجموع حوادث طبیعی امسال در سیستان و بلوچستان ۱۵ هزار و ۶۱۶ میلیارد تومان خسارت وارد کرده که هشت هزار و ۷۶۵ میلیارد تومان آن به سیلاب و بارندگیهای مونسون و ۶ هزار و ۸۵۱ میلیارد تومان آن به خشکسالی اختصاص دارد.
مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان حسینعلی رمرودی گفت: تاکنون حدود ۴۹ هزار هکتار از زمینهای زراعی و باغی استان به سامانههای نوین آبیاری مجهز شده که این امر زمینه صرفهجویی بیشاز ۲۶۷ میلیون مترمکعب آب در بخش کشاورزی را فراهم کرده است و همچنین پارسال با اعتبار بیشاز ۶۵٠ میلیارد ریال، چهار هزار و ٢٨ هکتار از زمینهای کشاورزی سیستان و بلوچستان به سامانههای نوین آبیاری مجهز شده است.
وی تصریح کرد: همچنین با مشارکت کشاورزان و بهرهبرداران یکهزار و ۵۰۰ هکتار از زمینهای کشاورزی سیستان و بلوچستان با پیشرفت فیزیکی ۵۰ درصد در حال تجهیز به سامانههای نوین آبیاری است.