دکتر محمدرضا رضایی اظهار کرد: موضوع انتقال آب از دریای عمان به سیستان و بلوچستان و شرین کردن آب، بخاطر شرایط و وضعیت هشدار دهنده منابع آبی یک امر حیاتی تلقی می شود.
وی ادامه داد: آب بیش از ۷۵ درصد از سطح زمین را پوشانده است و از این مقدار بیش از ۹۷٫۵ درصد منابع آب دنیا، شور هستند، بنابراین تنها ۲٫۵ درصد از منابع آب جهان جهت استفاده و مصرف در بخشهای مختلفی مانند مصارف خانگی، صنعتی و کشاورزی بکار می رود. بر اساس آخرین گزارش سالانه سازمان ملل (۲۰۲۱)، بیش از دو میلیارد نفر از مردم جهان در کشورهایی زندگی می کنند که دچار تنش آبی هستند. برای پاسخ به این نیاز آبی گسترده، یافتن منابع آبی جدید اجتناب ناپذیر است.
وی ادامه داد: منابع آب پایدار و در دسترس از جمله مطلوبترین این منابع هستند و شیرین سازی آب دریا از راههایی است که می تواند نیاز آبی بسیاری از کشورهایی که دسترسی به دریا دارند را مرتفع سازد و براین اساس، شش کشور حاشیه خلیج فارس شامل امارات متحده عربی، بحرین، کویت، قطر، عربستان سعودی و عمان در مجموع حدود پنجاه درصد آب شیرین کن های جهان را در اختیار دارند.
دانشیار دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زابل ادامه داد: تاسیسات آب شیرین ساز “راس الخیر” عربستان روزانه بیش از یک میلیون متر مکعب آب را شیرین سازی می کنند، بنابراین منطقی است که کشور ما نیز از این موضوع را در دستور کار جدی خود قرار دهد زیرا تامین منابع آب پایدار بسیار موضوع مهمی است و مزیتهای سرزمینی استان و دسترسی به اقیانوس هند مهمترین نکته در تمایل به استقرار واحدهای شیرین کننده اب می باشد.
دکتر رضایی اثرگذاری آب شیرین کن‌ها برمحیط زیست را به دوشیوه استفاده از مواد شیمیایی و شورابه و پساب حاصل از واحدهای آب شیرین و تخلیه آن به منابع محدود عنوان کرد و افزود: استفاده از موادشیمیایی در واحدهای آب شیرین ساز بدلایلی همچون جلوگیری از رشد ترکیبات بیولوژیکی بر روی غشاها،حذف آلاینده‌ها، ترکیبات تنظیم کننده اسیدیته و قلیائیت آب و مواردی از این دست بکار می‌رود ولی شورابه و پساب خروجی از واحدهای آب شیرین کن که شامل ترکیبی از موادشیمیایی است که تخلیه آن به منابع محدود و ذخیره‌گاههای آب تاثیرجبران ناپذیری برمحیط زیست خواهد گذاشت.
وی ادامه داد: شورابه یک سیال است که حاوی غلظتهای بسیار زیاد نمک و سایر املاح معدنی است و به عنوان پساب خروجی شیرین کننده های آب استفاده می شود، این سیال یا از طریق لوله و یا از طریق کانال ها دفع می شود، شورابه معمولا مستقیما وارد دریا ها و اقیانوس ها می‌گردد، شورابه ها علاوه بر افزایش غلظت نمک می توانند اکوسیستم دریا و اقیانوس ها را توسط فلزات سمی، دمای بالا و قلیاییت زیاد تحت تاثیر قرار دهند.
وی اضافه کرد: افزایش شوری آب اثرات مستقیمی بر توسعه گونه ها و فعالیت آنها، مراحل آغازین زندگی بسیاری از موجودات آبزی ، چگالی جمعیت و تولید مثل گونه ها دارد.
عضو هیات علمی و دانشیار دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زابل گفت: برخی مطالعات نشان داده است که افزایش شوری اکوسیستمهای آبی در درجه اول بر روی گونه های متحرک مانند ماهی و پلانکتون ها اثر می گذارد اضافه بر اینها تاسیس واحدهای آب شیرین کن، به عنوان منبع تامین آب اثرات مستقیمی بر اکوسیستم موجود در نزدیکی واحدها خواهد گذاشت.
دکتر رضایی ادامه داد: در فرایندهای اسمز معکوس پنجاه درصد آب قابل آشامیدن می شود و پنجاه درصد دیگر بصورت شورابه تبدیل می شوند، تخمین زده می شود مقدار غلظت نمک تخلیه شده حدود دو برابر می شود که معضل اصلی در فرایندهای آب شیرین ساز است.، از طرفی محل استقرار واحد آب شیرین ساز، موقعیت های ورودی و خروجی واحد و نحوه انتقال و توزیع آب شیرین حاصل هر کدام بصورت جداگانه بر محیط زیست اثر می گذارد. ایجاد سر و صداهای زیاد ناشی از پمپها و توربین ها، تولید گازهای گلخانه ای حاصل از منابع تامین الکتریسیته، افزایش دمای آب محل تخلیه شورابه و تاثیر بر زندگی موجودات در اکوسیستم از اصلیترین اثرات زیست محیطی آب شیرین ساز هاست.
وی راهکارهای به حداقل رساندن معضلات زیست محیطی آب شیرین کن را، در نظر گرفتن مواردی مانند جهت و سرعت وزش باد، ارتفاع و سرعت موج و جزر و مد که اثر هرکدام یا مجموع اینها باعث اختلاط شورابه خروجی با آب دریا می شود و در نهایت باعث رقیق تر شدن پساب در دریا می شود که بهنوبه خود باعث کاهش مخاطرات زیست محیطی خواهد شد.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا شیرین شدن آب دریا باعث اثر سو بر سلامتی انسان می شود یا خیر؟، افزود: سازمان بهداشت جهانی اخیرا نگرانی هایی را درباره گسترش تاسیس واحدهای آب شیرین کن ابراز داشته است. هرچند با فرایندهای تصفیه مرسوم هیچگونه عوامل میکروبی در آب تولید شده وجود ندارد ولی نکته مهم در نظر گرفتن حذف کامل املاح معدنی و عناصر مورد نیاز بدن است که با توجه به نوع فرایند شیرین کننده آب چه تبخیری و چه اسمز معکوس وچه فرایندهای هیبریدی، اتفاق می افتد. امید است که در نظر گرفتن این موارد و استفاده از تجربیات نهادهای بین المللی این معضلات و مشکلات نیز به حداقل برسد چرا که استفاده از طعم شیرین آب دریا حق مردمان سختکوش استان است.