بهروز آقایی مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان اظهار داشت: قرارداد BOT بین ایران و هند در خصوص تامین و ورود تجهیزات تخلیه و بارگیری بندر شهید بهشتی چابهار است و این قرارداد سرمایه‌گذاری هندی‌ها در فاز نخست طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار قراردادی با مدل رقابتی در فضای تجارت منطقه‌ای بوده و این یکی از دغدغه‌های مدیران کشورهای در حال توسعه، فائق آمدن بر مشکلات تامین مالی پروژه‌هاست.
وی افزود: امروزه با مدیریت قوی و هوشمندانه و مشوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان شرایط حضور سرمایه‌گذاران بین‌المللی را برای اجرای پروژه‌های تعریف شده و انتقال دانش و تکنولوژی نوین به کشور مهیا کرد.
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان ادامه داد: داشتن منابع زیرزمینی نظیر نفت و گاز و نیروی انسانی کارآمد به تنهایی جهت توسعه پایدار منطقه و کشور کافی نبوده بلکه با مدیریت قوی و هوشمندانه و مشوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان شرایط حضور سرمایه‌گذاران بین‌المللی را برای اجرای پروژه‌های تعریف شده و انتقال دانش و تکنولوژی نوین به کشور مهیا کرد.
وی افزود: در همین راستا امروزه جلب نظر سرمایه‌گذاران نیازمند طراحی و ایجاد روش‌های متنوع قراردادی است.
آقایی خاطرنشان کرد: بندر شهید بهشتی چابهار به عنوان دروازه تجارت به کشورهای عضو IORA، افغانستان، CIS و آسیای میانه همچنین نزدیکی این بندر به بنادر حوزه دریای عمان و اقیانوس هند از منظر تجارت دریایی، خشکی و امنیتی بهترین مسیر ترانزیتی به کشورهای این منطقه محسوب می‌شود.
وی با اشاره به هدف گذاری بر ارتقای موقعیت بندر شهید بهشتی چابهار درباره مزیت‌های قرارداد بین ایران و هند در خصوص بندر شهید بهشتی چابهار بیان کرد: با توجه به موارد مطرح شده و ارزش تبادلات تجاری قابل ملاحظه هندوستان با تمامی کشورهای فوق الذکر در سنوات قبل و پیش بینی ترانزیت حجم زیادی از کالا در سال‌های اخیر از بنادر هندوستان، می‌توان نقش و موقعیت بی‌نظیر بندر شهید بهشتی چابهار در این تبادلات را از مهمترین دلایل پذیرش سرمایه گذاری هندی‌ها برشمرد.
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان گفت: از طرفی با توجه به وجود معادن با خلوص رقابتی در افغانستان که بیش از ۲ میلیارد تن در سال برآورد می‌شود و قراردادهای ۲ کشور هند و افغانستان در خصوص بهره برداری از این معادن، توجیه این نوع مدل سرمایه گذاری و تفاهم‌نامه‌های سه جانبه را دو چندان می‌کند.
وی با بیان اینکه در همین راستا قراردادی با طرف هندی شامل سرمایه گذاری در تجهیزات، اپراتوری و تعمیر و نگهداری محدوده ترمینال برای انجام خدمات بندری منعقد شد، تصریح کرد: بر اساس شرایط قرارداد، مستأجر (طرف هندی) توافق کرده که حداقل ۸۵ میلیون دلار تجهیزات مورد توافق سرمایه گذاری را تأمین و اعطای خط اعتباری در حدود ۱۵۰ میلیون دلار توسط EXIM بانک هند برای توسعه بندر شهید بهشتی چابهار تعهد شده است.
آقایی ادامه داد: بر اساس این قرارداد بین ایران و هند، نخستین محموله برای تجهیز بندر شهید بهشتی چابهار شامل ۲ دستگاه جرثقیل سرمایه‌گذاری شده کشور هند بوده که ۱۲ بهمن با حضور معاون امور بندری و اقتصادی بنادر و دریانوردی، مدیرکل امور سیاسی وزارت امور خارجه هند، نماینده وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و مدیران شرکت هندی IPGL رونمایی شد.
وی ادامه داد: هر یک از این جرثقیل‌ها ۱۴۰ تن ظرفیت دارد که به عنوان بخشی از تعهدات سرمایه‌گذاری ۸۵ میلیون دلاری سرمایه‌گذار هندی به بندر شهید بهشتی چابهار وارد شده است.
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه در واقع رونمایی از محموله تجهیزات استراتژیک تخلیه و بارگیری طرف هندی در بندر چابهار در راستای فعال‌سازی قرارداد تجهیز و بهره‌برداری از بندر شهید بهشتی چابهار بین سازمان بنادر و دریانوردی و طرف هندی، به بندر چابهار است، گفت: البته ما تاکید داریم که سرمایه‌گذاری یک کشور مانعی برای مشارکت سایر کشورها در طرح‌های توسعه‌ای بندر شهید بهشتی چابهار نیست.
وی تصریح کرد: ظرفیت ۸.۵ میلیون تنی بندر چابهار در پایان فاز اول توسعه بندر شهید بهشتی یکی از مواردی است که می‌تواند امتیازات ایران از چنین قراردادی با کشور هند را بیشینه سازد.
آقایی با اشاره به پروژه‌های زیرساختی در حال ساخت در چابهار بیان کرد: برای ایجاد تجارت دریا برد در بندر چابهار، ۱۷ پروژه سرمایه‌گذاری برای ساخت انواع انبارها، مخازن نفتی و گازی، محوطه‌های پارکینگ کامیون منعقد شده و در دست اجرا است بر این اساس جمهوری اسلامی ایران تاکنون یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار در ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز و تجهیز بندر چابهار سرمایه گذاری کرده و ضرورت دارد سرمایه گذار هندی در تأمین تجهیزات این بندر تسریع کند.
وی در تشریح مدل قرارداد BOT بین ایران و هند افزود: در این مدل قرارداد علاوه بر تأمین تجهیزات خدمات اپراتوری انجام تمامی فرآیندهای تخلیه و بارگیری کالا و کانتینر به کشتی، برنامه ریزی و انبارداری در محوطه اسکله‌های طرح توسعه، خدمات کانتینرهای یخچالی، کالای خطرناک، خن کاری، جابجائی کانتینر در محوطه ها، صفافی و انتقال الکترونیکی داده‌ها جزء تعهدات طرف هندی است.
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان با اشاره به تاریخچه قراردادهای اقتصادی با هندی‌ها تاکید کرد: بعد از تصویب و ابلاغ قرارداد در سال ۱۳۹۴، طرفین متعهد شدند مشخصات فنی تجهیزات مورد نیاز جهت انجام خدمات ترمینال کانتینری و جنرال کارگو را احصاء و فرآیند مقدمات تأمین تجهیزات از طریق برگزاری مناقصه توسط کارگروه مشترک ایران و هند انجام شود تا بعد از ایجاد زیرساخت‌های طرح توسعه بندر شهید بهشتی هندی‌ها تجهیزات مدرن تخلیه و بارگیری را بر اساس برنامه زمانبندی در ترمینال نصب و عملیاتی کند.
سهم هندی‌ها از قرارداد ۱۰ ساله
وی درباره سهم و منفعت هندی‌ها در صورت انجام تعهداتشان در این قرارداد اظهارداشت: در این قرارداد درآمدهای حاصل شده مطابق تعرفه‌های سازمان بنادر و دریانوردی در ۱۰ سال با لحاظ کردن توسعه ترانزیت و ترانشیپ توسط هندی‌ها به این صورت محاسبه و قابل وصول خواهد بود که طی پنج سال اول قرارداد، سهم شرکت هندی (مستاجر) در حوزه واردات ۴۰ درصد، در حوزه ترانزیت و ترانشیب کالاها ۷۰ درصد و در حوزه صادرات ۵۰ درصد خواهد بود.
آقایی ادامه داد: طی پنج سال دوم قرارداد با هندی‌ها نیز، سهم شرکت هندی (مستاجر) در حوزه واردات ۳۰ درصد، در حوزه ترانزیت و ترانشیب ۶۰ درصد و در حوزه صادرات ۵۰ درصد خواهد بود.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه فرآیند سرمایه گذاری قرارداد ۱۰ ساله در حال انجام است لذا در سفر رییس جمهوری به جهت شروع بهره برداری از بندر شهید بهشتی چابهار توافق‌نامه‌ای با شرایط جدید مبنی بر اجرای موقت قرارداد تا تأمین تجهیزات توسط هندی‌ها با مدل صرفاً اپراتوری منعقد شد.
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه بندر شهید بهشتی چابهار به عنوان دروازه‌ای برای افغانستان و ازبکستان عمل کرده، گفت: از جمله امتیازات چابهار شامل ترانزیت خروجی ۶۷۳ کانتینر، ۳۵۰ تن حاوی میوه‌های خشک، میوه‌های تازه، دانه‌های سبزیجات و روغن از افغانستان به بندرهای ناوا شوا، موندرا و کندلا در غرب هند، ترانزیت خروجی هشت کانتینر به وزن ۱۲۰ تن از افغانستان به چین از طریق بندر شهید بهشتی چابهار، شامل مواد معدنی و میوه‌های خشک،۵۴۱ کانتینر از بندر کندلا (به وزن ۸۱۲۴۶ تن) کالاهای اساسی (شامل گندم، نخود و شکر) برای صادرات به افغانستان از طریق مرز ایران و افغانستان و ترانزیت ۲۵ تن میوه خشک از ازبکستان از طریق مرز زمینی حیراتان-دوغارون-چابهار به هند بوده که موجب شده نقش اصلی را در حوزه حمل و نقل ایران بازی کند.