امروزه مسجد مکی از جاهای دیدنی زاهدان به شمار می‌آید. با ۳۲۰۰۰ متر مربع زیر بنا، این مسجد دارای چهار مناره به ارتفاع ۹۲ متر و ۵۲ گنبد است. که ارتفاع گنبد مرکزی آن به ۴۶ متر می‌رسد.
نمای بیرونی مسجد مکی به مسجد سلطان احمد در ترکیه و فضای داخلی آن به مسجد النبی در مدینه شباهت دارد.
مسجد «مکی» نماد اتحاد و همگرایی قومی با معماری جذاب و متفاوت، سالانه پذیرای بیش از ۸ هزار گردشگر داخلی و خارجی از کشورهای استرالیا، عمان، امارات، کانادا، هلند، دانمارک، پاکستان و افغانستان بوده و به‌عنوان یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری استان سیستان‌و بلوچستان معرفی شده است.
مسجد جامع زاهدان یا مسجد جامع مکی بزرگترین مسجد اهل سنت در استان سیستان و بلوچستان و یکی از بزرگترین مساجد ایران است.
مولوی عبدالحمید در مورد تاریخچه مسجد مکی زاهدان می گوید: زمانی‌که مدرسه در مکان فعلی آغاز به‌کار کرد، مدتی ما در یکی از اتاق‌های مدرسه نماز اقامه می‌کردیم. در بهار و تابستان و روزهایی که هوا مناسب بود در فضای باز روی شن‌ها و زمینی هموار نماز می‌خواندیم. در آن روزها تعداد مقتدی‌ها اندک بود. به‌مرور که خانه‌های اطراف مدرسه بیشتر شد به تعداد نمازگزاران نیز افزوده شد. در این وقت ما به فکر تأسیس مسجدی کنار مدرسه افتادیم. این شد که ما این زمین را برای تأسیس مسجد در نظر گرفتیم و افراد صالحی که زمین در اختیار داشتند، آن‌را به ما واگذار کردند.
در مورد انتخاب نام «مکّی» برای این مسجدجامع ،زمانی که این مسجد در حال ساخت بود، تصمیم گرفته شد که منزل حضرت مولانا از کنار مسجد نور در خیابان فعلی رزمجومقدم، به مکانی نزدیک مدرسه منتقل شود. در مکانی که هم‌اکنون مسجد مدنی واقع است یکی از مقتدیان و ارادتمندان حضرت مولانا قطعه زمینی را برای بنای مسجد و زمینی را برای بنای منزل در اختیار ایشان گذاشت. حضرت مولانا مسجدی را آنجا ساخت و نام آن را مسجد مدنی گذاشت و این مسجد را مسجد مکّی نامید.
در واقع نامگذاری این دو مسجد با الهام از نام دو شهر مقدس مکه و مدینه انجام گرفت. تعلق خاطری که حضرت مولانا عبدالعزیز با حرمین شریفین داشت باعث انتخاب این نام‌ها برای این دو مسجد شد.
معماری چشم‌نواز و باشکوه مسجد مکی و فضای خاص و دلنشینی که در آن حکم‌فرماست این مسجد را به یکی از جاذبه های گردشگری زاهدان تبدیل کرده است.
استان سیستان و بلوچستان و شهرهای مهم آن مانند زاهدان یکی از قدیمی‌ترین و بااصالت‌ترین نقاط ایران و جهان به‌حساب می‌آیند. این منطقه محل سکونت اقوام بلوچ و سیستانی(زابلی) است و به‌دلیل برخورداری از پیشینه تاریخی و فرهنگی غنی و طبیعت اعجاب انگیز و منحصر به فرد، یکی از شگفت انگیزترین مناطق گردشگری ایران به‌حساب می‌آید.
در میان آثار تاریخی و دیدنی های طبیعی استان سیستان و بلوچستان مسجد جامع زاهدان یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های فرهنگی و مذهبی این منطقه است.
چنانچه قصد سفر به استان سیستان و بلوچستان را دارید حتماً از مسجد جامع مکی زاهدان که تلفیقی از معماری ایرانی، اسلامی و عثمانی است دیدن کنید. تاریخچه و مشخصات مسجد جامع مکی زاهدان و ساخت آن به سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۵۰ بازمی‌گردد.
در سال ۱۳۵۳ عبدالعزیز ملازاده (مولانا عبدالعزیز) روحانی بلند پایه و مطرح اهل سنت ایران پروژه ساخت این مسجد را در محوطه‌ای به مساحت ششصد متر مربع آغاز کرد. این مسجد در کنار مرکز علوم اسلامی زاهدان (دارالعلوم) تشکیل یک مجموعه مذهبی با هدف آموزش و فلسفه اسلامی داده‌اند.
سازه ابتدایی مسجد مکی از همان سال‌های نخست تأسیس به یکی از مراکز اسلامی مهم در شهر زاهدان و استان سیستان و بلوچستان تبدیل شد. با گذشت زمان و افزایش جمعیت، کمبود فضای ساختمان مسجد متولیان مسجد جامع مکی را به توسعه ساختمان و تقویت زیرساخت‌های مسجد ترغیب کرد.
یکی از مشخصه‌های اصلی مسجد مکی معماری زیبا و متفاوت آن است. در واقع می‌توان گفت که معماری مسجد جامع مکی با تمامی مساجد جامع و بزرگ ایران تفاوت دارد و این امر دلیل اصلی تبدیل شدن این مسجد به یکی از جاذبه‌های گردشگری زاهدان است.
در دومین مرحله از توسعه و نوسازی مسجد جامع زاهدان طرح‌هایی برای معماری فضای داخل و خارج مسجد در نظر گرفته شد و به اجرا در آمد. با اجرای این طرح‌ها تغییرات چشمگیر و مهمی در ظاهر و فضای مسجد به وجود آمد.
پس از گذشت بیش از یک دهه از نوسازی و توسعه مسجد مکی در حال حاضر این سازه دیدنی همچون مرواریدی درخشان در قلب زاهدان هر گردشگری را مسحور زیبایی و شکوه خود می‌کند.
از سه سبک معماری عثمانی (نمای بیرونی)، اسلامی (فضای داخلی) و ایرانی (تزیینات داخلی) با ظرافت هرچه تمام‌تر در ساخت این شاهکار دیدنی الهام گرفته شده است.
یکی از جذابیت‌های معماری مسجد مکی زاهدان که در بخش قبل به آن اشاره کردیم، زیبایی‌های نورپردازی در فضای داخلی و خارجی آن است.
این برخوردهای نوری با هدف ایجاد تجربه‌ای معنوی و استثنایی برای بازدیدکنندگان به کار رفته‌اند و تأثیر بی‌نظیری در ایجاد فضاهای شگفت‌انگیز و آرامش‌بخش در محیط مسجد دارند. ساختمان‌ها و مناره‌های سفید رنگ مسجد مکی باعث جلال و بزرگنمایی فضا می‌شوند و دیدیم که این شباهت، تصویر مسجد سلطان احمد استانبول را به یاد می‌آورد.
اما با وارد شدن به داخل مسجد، یک تفاوت زیبا و منحصربه‌فرد آشکار می‌شود! نورپردازی در فضای داخلی مسجد جامع مکی، تجربه‌ای جدید از فضاهای مذهبی را ارائه می‌دهد. تمرکز بر روی استفاده هوشمندانه از نور طبیعی و مصنوعی به منظور ایجاد تأثیرات مختلف، از جمله مهم‌ترین مشخصه‌های این نورپردازی است.
پنجره‌ها و نورگیرهای مختلفی در سقف مسجد قرار گرفته‌اند تا نور خورشید به‌طور متناسب و معتدل وارد فضای داخلی شود. این رویکرد باعث ایجاد فضایی روشن و پرنور شده است که احساس آرامش و معنویت خاصی را به بازدیدکنندگان منتقل می‌کند.
یکی دیگر از ویژگی‌های جالب نورپردازی مسجد جامع مکی، استفاده از تزئینات و گچ‌بری‌ها به سبک هنر ایرانی در ساختار داخلی است که کمک زیادی به پخش نور می‌کنند. این تزئینات بر فرهنگ و هویت محلی نیز تأکید دارند و با توجه به آثار اصیل معماری ایرانی، فضای داخلی را زیبا و دل‌نشین می‌کنند.
