یک چابهار، یک بیمارستان بی امکانات

به گزارش هاتف سیستان و بلوچستان، اگر کسی تصور کند شهر چابهار، منطقه فقیر و بی‌بضاعتی است، سخت در اشتباه است. از اوایل دهه ۷۰ که بندر چابهار مشمول مصوبه دولت شد تا در کنار جزایر کیش و قشم، ارس، بندر انزلی، اروند و ماکو به عنوان منطقه آزاد تجاری صنعتی معرفی شود، ناظران و سیاستگذاران می‌دانستند محدوده ۱۴ هزار هکتاری مشمول این مصوبه، چه سرمایه نهفته‌ای در خود دارد.
 
اردیبهشت‌ماه امسال هم که مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار از مصوبه کارگروه دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد برای افزایش وسعت منطقه آزاد چابهار به ۶۷ هزار هکتار خبر داد و اجرای قطعی این مصوبه را مستلزم تصویب نهایی در هیات دولت و مجلس دانست، همچنان نگاه‌ها به سمت ذخایر عظیم تجاری، صنعتی، محیط زیستی، گردشگری و اجتماعی این منطقه بود.
 
با گذشت ۲۷سال از شمول مصوبه دولت برای این بندر جنوب شرقی کشور اما، در حالی که درآمد گمرکی این منطقه تجاری صنعتی، طی این مدت همواره رو به افزایش بوده، رونق اقتصادی که مسولان سازمان مناطق آزاد را به فکر توسعه وسعت این منطقه انداخته، کمترین سهمی در سفره‌های ساکنان شهرستان چابهار و حتی خدمات شهری و رفاهی این منطقه ندارد.
 
چابهار یکی از مناطقی است که آمار سوء تغذیه کودکان کمتر از ۵ ساله‌اش، رقم بالایی را در بررسی‌های وزارت بهداشت به خود اختصاص داده و حاشیه‌نشینی مهاجران روستایی که از روستاهای خالی از سکنه شهرستان، خود را به مرکز رسانده‌اند تا به حداقل‌های معاش و حیات، یعنی به آب و غذا و سرپناه دست پیدا کنند از معضلات مهم این شهر به شمار می‌رود.
 
نرخ بیکاری در چابهار با وجود فعالیت صدها مرکز صنعتی و تجاری همچون کل استان، در حدی بالاست که بومیان برای پیدا کردن شغل و درآمدزایی ناچار از آمد و رفت فصلی و موقت به پاکستان و هند هستند که همین اتفاق باعث آمار قابل توجه مبتلایان هپاتیتc و بیماری‌های آمیزشی در شهرستان شده است.
 
دادکریم بلوچ شهردار سابق چابهار از اینکه ریالی از درآمد چند صد میلیارد تومانی منطقه آزاد برای رونق و توسعه شهری این بندر تجاری خرج نمی‌شود، اظهار داشت: «حاشیه‌نشینی چابهار حدود ۶۳ درصد است. چابهار از نظر نسبت حاشیه به جمعیت رتبه نخست را در کشور دارد و وضعیت تامین حداقل‌های اولیه زندگی در چابهار در شرایط بحرانی قرار دارد.حاشیه‌نشینی چابهار و گسترش آن در منطقه به دلیل رشد نامتوازن اقتصاد و عملکرد منفی در روستاها است.
 
قرار بود منطقه آزاد چابهار برای کشور و به ویژه بومیان منطقه به عنوان فرصت تلقی شود و اقتصاد چابهار، استان سیستان و بلوچستان و کل منطقه را رونق بدهد اما در عمل این‌گونه نشد.فرصت‌های منطقه آزاد هیچگاه به بومیان منطقه نفعی نرساند. معتقدم اگر منطقه آزاد چابهار ایجاد نمی‌شد شاید چابهار سهل‌تر می‌توانست به درآمد پایدار و منابع لازم دست یابد.
 
بندر چابهار و ترخیص کالاها از این بندر یکی از فرصت‌ها بود. در حال‌حاضر کالایی که به بندر می‌آید به منطقه آزاد می‌رود و سود حاصل از آن نیز برای منطقه آزاد است. منطقه آزاد، هزینه‌های تامین خدمات برای مسافران شهر چابهار را به شهرداری چابهار تحمیل کرده ولی سود حاصل از خرید مسافران را منطقه آزاد می‌برد. تمامی انتفاع بندری بودن چابهار را منطقه آزاد چابهار می‌برد و در عمل نیز هیچ کمکی به شهر چابهار و تامین هزینه‌ها نمی‌کند و این عدم‌تعادل و توازن باعث شده که توسعه شهر نیز نامتوازن باشد.از آنجایی که مردم منطقه نیز از نظر وضعیت مالی محروم هستند نیز تامین هزینه‌های شهر کار دشواری است.»
 
شهر در تعریف عام، منطقه‌ای با خدماتی مشخص برای ساکنان زیرمجموعه‌اش را شامل می‌شود. خدمات آموزشی، رفاهی، بهداشتی و درمانی از جمله این خدمات هستند و هرچه درآمدهای یک شهر از محل مشاغل خدماتی ساکنان یا تعاریف ناظر بر امکانات شهر، افزایش یابد، انتظار می‌رود سطح این خدمات که بخشی از تحقق حقوق شهروندی است هم، ارتقا یابد.
 
آنچنان‌که شهروندان چابهار می‌گویند اما، کیفیت خدمات بهداشت و درمان در چابهار، نه‌تنها طی این همه سال که شهر به عنوان «منطقه آزاد تجاری صنعتی» شناخته می‌شود، رو به بهبود نبوده بلکه امروز، کیفیت نامطلوب خدمت‌دهی، گرانی قیمت خدمات بخش خصوصی درمان و ناهماهنگی تعرفه‌های درمان بخش خصوصی با جیب مردم بی‌بضاعتی که حداقل، دو سوم جمعیت شهرستان ۲۷۰ هزار نفری چابهار را شامل می‌شوند، چنان عرصه را بر مردم تنگ کرده که برای دریافت خدمات دولتی با قیمت ارزان، زحمت صدها کیلومتر راه را بر خود هموار می‌کنند تا خود را به زاهدان و کرمان برسانند و پس از هفته‌ها خیابان‌خوابی، از مراکز درمانی دولتی و تحت پوشش بیمه مرکز استان، نوبت معاینه رایگان یا ارزان بگیرند.
 
این مهاجرت‌های ناخواسته که به برهم خوردن تعادل زندگی و معیشت مردم چابهار هم منجر می‌شود در حالی است که این شهرستان، مجهز به ۱۸ مرکز خدمات جامع سلامت روستایی و شهری است اما آنچه ساکنان منطقه «چهار‌بهار» را وامی‌دارد ۶۳۴ کیلومتر راه تا مرکز استان را تحمل کنند و به یک بیمارستان مجهز برسند، وعده ناتمام دولت یازدهم برای ساخت و تکمیل و راه‌اندازی بیمارستان ۵۴۰ تختخوابی است که به گفته استاندار سابق سیستان و بلوچستان، قول ایجاد و بهره‌برداری این بیمارستان در دومین سال دولت یازدهم داده شد تا تنها بیمارستان عمومی شهر؛ بیمارستان امام علی(ع) که تعداد تخت‌های فعالش برای کل جمعیت ۲۷۰ هزار نفری شهرستان از ۱۰۰ تخت فراتر نمی‌رود، با گذشت این همه سال فعالیت و فرسودگی، به یک پایگاه خدمات اورژانس یا حتی یک کلینیک چند‌تخصصی تبدیل شده و ساکنان منطقه‌ای که درآمد حاصل از صادرات سال ۹۵ آن، بیش از ۱۳۰ میلیارد تومان بوده هم بتوانند طعم رفاه حاصل از سکونت در منطقه آزاد تجاری صنعتی را بچشند.
 
تا امروز و با گذشت ۴ سال، چابهاری‌ها فقط همان قول را به یاد دارند و بس. به خصوص وقتی به اورژانس بیمارستان امام علی (ع) می‌روند و در نوبت یک تخت اورژانس که قرار است خدمات «فوریت پزشکی» بدهد، ساعت‌ها در نوبت می‌مانند یا برای انجام ساده‌ترین خدمات مربوط به بیماری‌های قلب و عروق، باید راهی زاهدان و کرمان شوند چون متخصص قلب و عروق شهرستان، تجهیزاتی برای انجام ساده‌ترین مداخلات همچون اکو و نوار قلب در اختیار ندارد، این وعده تبدیل شده به حسرت را برای خود تکرار می‌کنند.
 
خرداد سال گذشته بود که ایوب درویشی، فرماندار سابق چابهار گفت: «این شهرستان از پایین‌ترین شاخص‌های میانگین کشوری در حوزه بهداشت و درمان برخوردار است و کمبودها و مشکلات فراوانی در این حوزه دارد.بعد از گذشت سال‌ها شهرستان چابهار فاقد یک بیمارستان تخصصی با امکانات و تجهیزات است و مردم با مشکلات زیادی مواجه هستند.ساخت بیمارستان ۵۴۰ تختخوابی یکی از خواسته‌های چندین‌ساله مردم این منطقه است و تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام بهداشتی، ساخت خانه‌های بهداشت روستایی، مراکز بهداشتی و درمانی و سایر خدمات مورد تاکید مردم و مسوولان است.»
 
آنچنان که شهروندان چابهار می‌گویند، ۳ متخصص قلب و عروق، ۲ متخصص عفونی، ۷ متخصص زنان و زایمان، ۲ متخصص ارتوپدی، ۳ متخصص داخلی، ۲ متخصص اطفال، ۱ متخصص گوارش و ۱ متخصص مغز و اعصاب، مجموع پزشکان شهر هستند و از چندی قبل و به دنبال اعتراضات گسترده و امتناع زنان از مراجعه به سونوگرافیست مرد، شبکه بهداشت ناچار شده یک سونوگرافیست زن هم به چابهار بیاورد.
 
هرچند که معمولا از ۴ واحد سونوگرافی فعال در شهر معمولا دو واحد به دلایل مختلف فاقد شرایط خدمت‌دهی است و تنها سونوگرافی نیمه دولتی هم که حدود ۹۰ هزار تومان هزینه دارد، نوبت‌های چند هفته‌ای می‌دهد و تنها سونوگرافی دولتی که در بیمارستان امام علی(ع) مستقر شده، کل روز می‌تواند به ۲۵ نفر خدمت بدهد در حالی که معمولا، هر روز بیش از ۲۰۰ نفر در نوبت هستند.
 
شهروندان چابهار با بیماران روستایی بی‌بضاعتی همدردی می‌کنند که با تحمل هزینه ۱۰۰هزار تومانی ایاب و ذهاب به شهر، قادر به نوبت گرفتن از سونوگرافی بیمارستان نیستند و ناچارند به ویزیت ۹۰ هزار تومانی سونوگرافی نیمه دولتی رضایت بدهند و برای انجام یک عکسبرداری تخصصی، حدود ۲۰۰ هزار تومان هزینه متقبل شوند.
 
تعطیلی ارایه خدمات طرح تحول سلامت در شهر چابهار به دلیل تعویق یکساله پرداخت کارانه پزشکان مقیم کلینیک سینا، دلیل دیگری است که بار ارایه خدمات در تنها بیمارستان آموزشی شهر را چند برابر افزایش داده است. چرا که به گفته شهروندان، در این کلینیک، خدمات درمانی با دریافت ویزیت ۴ هزار تومانی امکان پذیر بود اما حالا، ماه‌هاست که مراجعان این کلینیک با در بسته مواجه می‌شوند و چاره‌ای جز تحمل نوبت‌های طولانی تنها بیمارستان دولتی شهر یا تن دادن به ویزیت مطب‌های خصوصی خارج از پوشش بیمه‌های پایه ندارند.
 
شهروندان چابهار همچنین می‌گویند که سراغ از بعضی خدمات در چابهار اصلا نباید گرفت. تخت سوختگی و تخت اعصاب و روان در چابهار از جمله این موارد است و در صورت وقوع حوادث منجر به سوختگی یا بروز اختلالات روانی حاد، بیماران باید به زاهدان اعزام شوند.