اول مرغ بوده یا تخم مرغ ؟

هاتف سیستان و بلوچستان، اول مرغ بوده یا تخم مرغ ممکن است در نگاه اول برای شما به مثابه‌ی یک شوخی در نظر آید، اما شاید تعجب کنید اگر بشنوید که این پرسش از جمله پرسش‌های اساسی فلاسفه‌ی باستان بوده، که البته به نظر می‌رسد ناتوانی‌شان در پاسخ به این پرسش عمدتاً ناشی از بد فهمیدن پرسش باشد.
پلوتارک، از حکمای باستان، را عموماً کسی می‌دانند که اولین کتاب یا به عبارت بهتر اولین مرجع را برای معمای اول مرغ بوده یا تخم مرغ نگاشته است. از محتوای رساله‌ی او با عنوان “در باب این‌که اول مرغ بوده یا تخم‌مرغ” این‌چنین برمی‌آید که او نخستین کسی نبوده که با این پرسش درگیر بوده است بلکه پیش از او نیز، احتمالاً، کسان بسیاری با این پرسش یا بهتر است بگویم معما درگیر بوده‌اند.
چرخه‌ی بی‌پایان مرغ و تخم‌مرغ فلاسفه‌ی باستان را به این فکر سوق داده که گویی جهان همواره چنین ماجرایی داشته و خواهد داشت، بدون هیچ آغاز و پایانی. اما اگر آن‌ها می‌دانستند که گونه‌های جانوران مدام در حال تغییر بوده و هستند ممکن بود به گونه‌ای دیگر به این معما می‌اندیشیدند.
جهان همواره بدین‌گونه که ما می‌بینیم نبوده و از آن‌جا که فرگشت واقعیت دارد زمانی وجود داشته که نه تخمی بوده و نه مرغی. اما، فارغ از این مورد، از نظرگاه علم امروز، بایستی گفته شود که حل معما بسیار آسان است، پاسخ چیزی نیست جز: تخم.
تخم از زمانی که ماهی‌ها تکامل یافته‌اند وجود داشته و در واقع می‌توان گفت مدت‌ها پیش از وجود پرندگان به طور عام و مرغ به طور خاص.
سرانجام یک پرنده که شباهت بسیاری به مرغ داشته تخمی گذاشته و از تخمِ او مرغ سربرآورده است.
تا اینجا ممکن است استدلال فوق برای‌تان قانع کننده بوده باشد و دریافته باشید که ابتدا تخم بوده و پس از آن مرغ! اما اگر از نظرگاهی دیگر به ماجرا نگاه اندازید پاسخ معما تغییر خواهد کرد و در واقع دیگر تخم نیست که پیش از مرغ وجود داشته بلکه این مرغ است که پیش از تخم وجود داشته است.
ماجرا از این قرار است که بر طبق تحقیقات محققان دانشگاه‌های وارویک (Warwick) و شفیلد (Sheffield) وجود تخم مرغ به یک پروتئین خاص در درون تخم‌دان مرغ وابسته است. یعنی برای ایجاد تخم مرغ وجود این پروتئین، که در تخم‌دان مرغ وجود دارد، ضروری می‌باشد.
این می‌رساند که هر تخم مرغی که وجود داشته و دارد بایستی روزی در تخم‌دان یک مرغ بوده باشد بنابراین ابتدا مرغ بوده و نه تخم مرغ.
سخن آخر از آن‌چه که گفته شد این‌گونه می‌توان نتیجه گرفت که:
اگر در پرسش “اول مرغ بوده یا تخم مرغ” منظور از تخم، “تخم به طور کلی” باشد، پاسخ این است که تخم پیش ‌از مرغ وجود داشته است
اما اگر منظور از تخم، “تخم‌مرغ” باشد پاسخ چیزی نیست جز مرغ.