گاندو که نام دیگر آن تمساح پوزه کوتاه ایرانی است، یکی از جانوران بومی ایران به شمار می رود، این جانور یکی از بزرگترین و تعجب برانگیزترین جانواران موجود در سطح زمین است و تنها تمساحی است به صورت طبیعی در ایران زندگی می کند.
گاندو، در گروه کروکودیل ها قرار دارد، این جانور مانند بقیه تمساح ها، غذای خودش را از کمین کردن و شکار حیوانات به دست می آورد، به بیان دیگر این حیوان یک حیوان گوشتخوار است و در رژیم غذایی او می توانید پستانداران، پرندگان، ماهی ها و غیره را مشاهده کنید.
تمساح‌ها معمولا در طول شب به شکار می‌پردازند، از دسته غذا‌های مورد پسند تمساح‌ها می‌توان به ماهی، پرندگان و پستانداران اشاره کرد.
تمساح شکارش را پس از گرفتن به طور کامل با آرواره‌های قوی می‌فشارد و سپس آن را کاملا به داخل آب می‌برد یا اینکه آن را در جوار رودخانه یا برکه‌ای مخفی خواهد کرد.
جانوران بی مهره ای که به محل زندگی گاندوها وارد می شوند، خود را به راحتی به غذای این جانور تبدیل می کنند، نکته ای که قابل ذکر آن است که این جانور قادر است حتی گوزن هایی که وزنی حدود ۲۳۰ کیلوگرم دارند و یا حتی گاومیش هایی با وزن ۴۵۰ کیلوگرم را نیز شکار کنند.
گاندوها را حیواناتی اجتماعی می دانند و میزان مصرف مواد غذایی آن ها را در روز یک و نیم تا دو کیلوگرم برآورد می کنند. گاندوها حدودا ۴۰ تا ۶۰ سال عمر می کنند. البته در صورتی که از این جانور محافظت شود می تواند بیشتر از شصت سال نیز عمر کند.
علت اینکه به این خزنده، گاندو گفته می شود در واقع به شکل پوزه این جاندار بر می گردد، بومی های منطقه به چیزهایی که از نظر جثه کوچک و کوتاه هستند، گاندو می گویند.
در کروکودیل و تمساح، پوزه ها بسیار بزرگ است. اما در گاندو، پوزه ها کوچک و کوتاه هستند. این مشخصه، روشی است که می توان به راحتی این سه خزنده را از هم تشخیص داد.
اهالی مناطق جنوبی سیستان و بلوچستان این حیوان را نماد برکت و آبادانی می‌دانند و معتقدند که با هجرت و مرگ این حیوان خشکسالی و قحطی روی زندگی آن‌ها سایه خواهد انداخت، به خاطر همین باور قلبی، آن‌ها تمام تلاش خود را برای مراقبت و بقای این حیوان به کار می‌گیرند.
داود میرشکار مدیر کل حفاظت محیط زست سیستان و بلوچستان بیان کرد: تمساح پوزه کوتاه، منطقه پراکنش آن در ایران محدود به قسمتی هایی از منطقه حفاظت شده باهوکلات و در رودخانه سرباز، باهوکلات و کاجو و زیستگاه های آبی اطراف آن می‌باشد.
وی با بیان اینکه منطقه حفاظت شده باهوکلات بخشی هایی از شهرستان های قصرقند، راسک و چابهار را در بر می گیرد، افزود: این گونه در منابع آبی رودخانه ها، برکه ها، بندها، پشت سد پیشین مشاهده می شود.
میرشکار تصریح کرد: این گونه دارای قدرت سازش‌پذیری بسیار بالایی بوده و دامنه وسیعی از زیستگاه‌ها نظیر رودخانه، دریاچه، برکه و چشمه را در بر می‌گیرد.
وی اظهار کرد: گاندوها با حفر کانال‌هایی که چندین متر عمق داشته و طول آن‌ها تا ۱۵ متر می‌رسد، هم پناهگاهی برای زندگی و استراحت خود در ساعت‌های گرم روز تهیه می‌کنند و هم از تبخیر آب جلوگیری کرده و با ذخیره آب در کانال‌ها به حفظ آب برکه‌ها و تالاب‌ها در فصل‌های گرم و ایام خشکسالی کمک می‌کنند.
میرشکار ادامه داد: مردم جنوب استان گاندوها را حیوانی ارزشمند و منبع خیر می‌دانند به همین دلیل از آسیب رساندن به گاندوها خودداری می‌کنند که پذیرش این موضوع کمک بزرگی در امر حفاظت از این گونه ها می باشد.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان با بیان اینکه رفتارهای اجتماعی تمساح ها در فصل تولید مثل به ظهور می رسد که در این میان حس ایجاد مأمن جدید یا قلمرو طلبی به شدت افزایش یافته، تصریح کرد: رفتارهایی با عکس العمل های خاص این عادت را از خود بروز می دهند و بسیار تهاجمی می شوند .
وی ادامه داد: به همین منظور علی رغم وسعت بسیار زیاد زیستگاه تمساح پوزه کوتاه و عدم امکان حصارکشی و ایجاد محدودیت، علاوه بر نصب تابلوهای جدید هشدار دهنده و گشت و کنترل مداوم همیاران و محیط بانان این اداره کل، مباحث آموزشی نیز در اشکال گوناگون در منطقه اجرا شده اما متاسفانه بی احتیاطی و عدم توجه به علایم هشدار دهنده گاهی موجب بروز چنین حوادث ناگواری می شود.
میرشکار در پایان به شهروندان توصیه کرد: تا پایان شهریور ماه به دلیل تفریح تخم و تولد نوزدان تمساح و افزایش رفتارهای تهاجمی این گونه، از هر گونه نزدیک شدن به رودخانه های سرباز، باهوکلات و کاجو و شنا کردن در این منابع آبی پرهیز و موارد ایمنی را رعایت کنند تا شاهد اتفاقات جبران ناپذیر نباشیم.
از گاندو میشه برای گردش گری استفاده کرد ، متاسفاته یه عده از روستاهای سیستان وبلوچستان اب ندارند ،مجبور هستند برن جایی اب بردارند که تمساح هست این مشکل ار تمساح نیست این مشکل بخاطر نبود لوله کشی هست