گیدی ءِ لاپ ءَ ھما راجانی زبان دیمروئی کن اَنت کہ آ راج یک وتواجھیں راجے بہ بیت ءُ پدریچ ئِے ماں وانگجاھاں وتی ماتی زبان ءَ بہ وان اِیت، پد ءَ پہ ھما راج ءِ ماتی زبان ءِ دیمروئی واستا ھم ھر وڑیں بُنکی آسراتی بہ بنت انچوشکہ وانگجاہ ءِ گْونڈوئیں نودربرانی واستا کارٹون بہ بنت، روتاک ءُ گِندگُش بہ بنت ءُ زبان ءَ راجمانی درجگ بہ بیت ءُ دگہ بازیں آسراتی ھست اَنت بلے بژن اِنت کہ مئے ماتی زبان بلوچی ءَ را پہ دیمروئی ءَ ھچ وڑیں آسراتی نہ بوتگ پمیشکا دیمروئی ئِے نہ کتگ گُڑا اے آکبت ءَ ماتی زبان ءِ استاد کم ءُ نودربر باز اِنت تو گْوشت کن ئے کہ ما درست نودربر ایں انچوشکہ کہ ما کپتگیں راج ایں وت پاد آیگ ءِ جُھد کنگ ءَ ایں۔
البت مئے ماتی زبان ءَ را گیدی ءِ اے دگہ زبانانی ڈول ءَ یک پیلوئیں نبشتہ رھبندے وَ ھست کہ راج ءِ تیوگیں گالوار ھمے یکیں نبشتہ رھبند ءِ رِد ءَ نبیسّگ بنت بس مارا بلوچی گُپتاری ءُ گالوار ءِ میان ءَ دگری دارگی اِنت کہ ما ھرکسے وتی دَمگ، ھنکین ءُ شھر یا لوگ ءَ وتی گالوار ءِ لاپ ءَ ٹوک کن ایں بلے نبشتہ ءِ وھد ءَ ما یکمُشت بہ بہ این ءُ سید ءِ رھبند ءَ منّ ایں چمیشکا ما بلوچ راج وتی راجی ھستی ءُ نمیران ھُدامُرزی سید زھورشاہ ھاشمی ءِ وامدار ایں کہ وتی سالانی بے کساس پٹ ءُ پولکاری ءُ زھمتکشی ءِ آسر ءَ مئے ماتی زبان ءَ را چہ گیدی ءِ تچک ءُ راستریں سْیاھگے داتگ ئِے۔
سد بژن اِنت کہ سید زھور شاہ ھاشمی ءَ رند بازیں وتواھیں مردماں سر چِست کتگ کہ ما چے ءَ پدکپتگ ایں ما چے ءَ باج نہ بُرتگ ءُ سید چے ءَ اے راجی جُھد ءَ سوبین بیتگ چُشیں کست ءُ کینگ ءِ برانز ءَ بازیں مردماں سید ءِ رھبند ءِ بدل آرگ ءِ جُھد کت بلے آ پیلوئی ءَ بے سوب بیتگ اَنت انچوشکہ راستی مُدام باج بارت پمیشکا بلوچ راج ءَ سید ءِ رھبند منّ اِت ءُ سید رھبند ءَ ھیل کتگ چمیشکا مرچیگیں وھد ءَ بلوچ راج ءِ ماتی زبان زندگ اِنت اگاں تو مرچی بلوچ چاگردی رسانکدر ءَ توری پیسبُک بہ بیت توری وٹس ایپ بہ بیت یا توری ٹیلیگرام ءُ انسٹاگرام بہ بنت بلوچ راج وتی ماتی زبان ءَ ماں سید ءِ رھبند ءَ نبشتہ کنگ ءَ اِنت ءُ وان ایت ئِے۔ بلے بژن اِنت کہ سلیمانی گالوار ءِ لھتیں کم زانتکاریں مردماں سید رھبند ءِ سر ءَ تپاک نہ کتگ ءُ وت ءَ ماں یک وتگڑے ءَ گوں بندیگ داشتگ اِش۔ سَک بژن اِنت کہ پد ءَ آیاں ھمے وتی جتائیں وتگڑ ھم وتی نیمگی سلیمانی گالواریں مردماں نہ وانینتگ، پمیشکا سلیمانی گالوار ءِ ھچ بلوچی نبشتہ کار ما نہ گِند ایں بلے ھستیں وھد ءَ لھتیں سلیمانی گالوار ءِ مردم ھمے وداریگ اِت اَنت کہ کرینا جھانی ءِ رھبند آیوک اِنت ءُ ما ھمائی ئیگ ءَ منّ این ءُ گْوشتگ اِش باید اِنت کہ ما تیوگیں بلوچ بانُک کرینا ئیگ ءَ منّ ایں کہ نوکیں نبشتہ رھبند دجالی کارزانشت(Modern Technology) ءِ کارمردی ءَ ٹھینگ بیگ ءَ اِنت۔
نی بانُک کرینا جھانی ءَ وتی رھبند گیدی ءِ دیم ءَ آؤرتگ پمیشکا کمیں روچ پیسر ءَ منی چمانی دیم ءَ ھم بانُک کرینا جھانی ءِ نبشتہ رھبند گْوستگ گُڑا من وھد کش اِت ءُ جْوانی ءَ چمشانک ئِے داتگ ءُ ونتگ۔
بژن اِنت کہ بانُک ءِ نوکیں نبشتہ رھبند ھچ وڑ ءَ راست نہ اِنت بزاں کہ ھر وڑ ءَ اَوادگ ءُ رد اِنت بلے من ھمے مار اِت کہ بانُک بلاھیں روباھے پمیشکا چہ کست ءُ کینگ ءَ ھم پُرّ اَت۔
رھبند ءِ جار جنگ ءَ ساری مُدام ھمے گْوشتگ ئِے کہ ما سید رھبند ءَ براھدار کنگ ءَ این ءُ سید ءِ رھبند ءَ دیمروئی دے ایں۔ وھدے کہ وتی وتگڑ پیش داشت ئِے گُڑا آئی ءِ لاپ ءَ سید ءِ رھبند ءِ جِند مان نیست اَت، چوناھیگا من وت سلیمانی گالوار ءِ نودربرے آن ءُ من سلیمانی گالوار ءِ مردمانی مجگ ءَ ھم جْوان پوہ آں کہ ھما سلیمانی گالوار ءِ مردم ھاسکن مئے برات واجہ زوراک بُزدار ءُ اللہ بکش چہ کرینا جھانی ءَ سَک امیتوار اِت اَنت نی آ ھم کرینا ءِ وتگڑ ءَ نہ منّ اَنت بلے من آیاں ھمے گْوشت کن آں کہ البت کرینا ءِ اے گپ راست کتیں کہ “ث خ ح ذ ص ض ع غ ف ق ط ظ” بلوچی آب نہ اَنت باید اِنت اے پہ بدلتوار ءَ ھم کارمرد ھچبر مہ بنت پمیشکا ” سلیمانی گالوار ھم “ت” پہ بُن توار ءَ بیار اَنت۔
انچوشکہ :- گْوات، مات، پت ءُ برات دگہ دگہ نیکہ گْواث، ماث، پث نبیس اَنت اِش۔ ھمے ڈول ءَ :”ھُدا، اد ءَ، اود ءَ، پد ءَ، بدیں ءُ ردیں” نبیس اَنت نیکہ ھُذا، اذ ءَ، اوذ ءَ بذیں ءُ دذیں” نبیس اَنت اِش۔
پد ءَ بانُک کرینا جھانی ءَ گْوشت کہ ھست سرجم زمانگ ءَ گْوست گال ءِ دمب گُڈگ مہ بیت بلکیں سرجمیں گال اَنت ءُ پیلوئی ءَ نبیسّگ بہ بنت بلے بژن اِنت کہ سلیمانی گالوار ءِ مردم گُڈ اَنت ئِے انچوشکہ
* من نگن وارتہ❎
* من نگن وارتگ✅
* من نگن وارتگ اَت✅
* ھور ءَ گْوارتہ❎
* ھور ءَ گْوارتگ✅
* ھور ءَ گْورتگ اَت✅
* من تئی کار کُتہ❎
* من تئی کار کتگ✅
* من تئی کار کتگ اَت✅
* مھمان شُتہ❎
* مھمان شُتگ✅
* مھمان شُتگ اِت اَنت
* تئی کار بی❎
* تئی کار بیت✅
* تئی کار بیتگ اَت✅
* تئی کار بیت کنت✅
نی باید اِنت سلیمانی گالوار ءِ مردم ھم بیا اَنت ھو اے وڑ ءَ نبیس اَنت۔
البت بانُک ءَ اے چیز گْوشتگ کہ زلوری وَ نہ اِنت کہ گپ مئے دپ ءَ در بئیت ھما ڈول ءَ نبیسّگ بہ بیت بزاں کہ ما ھر کسے وتی لوگ ءِ لاپ ءَ، وتی شھر، دَمگان ءُ ھنکین ءَ وتی گالوار ءَ ٹوک ءُ توار کن ایں بلے ماتی زبان نبیسّگ ءِ یکیں رھبند ءِ سر ءَ یکمُشت بہ ایں۔
نی من کایاں کرینا جھانی ءِ جند ءِ ردیانی سر ءَ کہ اے وڑیں بلاھیں رَدیانی آکبت ءِ بانُک ءِ رھبند ءَ کس نہ منّ ایت ءُ انچوشکہ چہ بانُک ءَ ساری ءَ بازیناں رھبند اڈ کتگ ءُ بے سوب بوتگ اَنت۔ بانُک کرینا جھانی برے گْوش اِنت کہ ما سید رھبند ءَ براھدار کنگ ءَ این ءُ برے سید رھبند ءِ نپس ” ءَ، ءُ، ءِ، ایں، ئے، آں، ءُ اِت” تو نہ منّگ ءَ ئے گُڑا اے وَ سید ءِ رھبند ءِ براھداری نہ اِنت بلکیں تو سید ءِ نام ءَ کارمرد کت ءُ وت ءَ را یک ساھے دیگ ءَ ئے۔ بزاں تو سید ءِ رھبند ءَ پدیانک کن ئے وت ءَ را منّینگ لوٹ ئے دومی تو “ء” ءِ سر ءَ انچو ھدوک ئے کہ بلوچی ھمک گال ءَ را تو “ء” ایر کن ئے انچوشکہ
تئو ، دئیک، ھئور، پسّئو، رئوگ، ھئیران، ائولی، کئیت، ھئو دگہ بے کساس گال اَنت کہ ایشانی سر ءَ “ء” ایر اِنت بزاں اد ءَ بانُک سید ءِ لبزبلد یا بزانت بلد ءَ رد کنگ ءَ اِنت۔
نی ما یک یکی ءَ ھما چیزانی سر ءَ کا ایں کہ تو کش اِتگ اَنت
“ءِ” پہ سْیادی ءَ کارمرد بیت انچوشکہ ھندی ءَ “کا” ءُ انگریزی ءَ s’ بیت۔ بلے تو “ءِ” بدل ءَ “ئے” کارمرد کن ئے انچوشکہ
* تو ابا ءِ بُز ءَ چارین ئے
* تو موٹل ءِ رنگ ءَ ھراب کنگ ءَ ئے
اے ڈولیں گالرِداں تو اے وڑ ءَ نبیس ئے
* تو ابائے بُزا چارینئے
* تو موٹلئے رنگا ھراب کنگا ئے
نی بُرز ءِ اے ڈولیں ھزارانی ھساب ءَ کسانیں گالردانی لاپ ءَ دو جاہ ءَ “ئے” کارمرد کن ئے انچوشکہ “ئے” یک پیوندگالے/ کُمکّار گالے پمیشکا اے پہ سْیادی ءَ ھچبر کارمرد نہ بیت بلکیں پہ دیمی یکیں مردم ءِ واستا کارمرد بیت پمیشکا ما بلوچ شَر زان ایں کہ تو مارا رد دیگ ءَ ئے۔ دومی تو وتی رھبند ءِ لاپ ءَ برے برے “ائے” ھم پہ دیمی یکیں مردم ءِ واستا کارمرد کن ئے انچوشکہ
* تئو منا دوست ائے
* تئو اے چشنا لوٹ ببئے
* تئو کارا گلائیش ائے
* تئو وتی مات و پتا ازت بدئے تا میاریگ کنگ مبئے
* تو مھمانا نگن دئیئے
بزاں تو اد ءَ وت بیسو نہ کن ئے کہ “ائے” ءَ بیار ئے یا “ئے”
پد ءَ ” اے تئو” چِہ بلاھے۔
پد ءَ ھمُک زبان ءِ لاپ ءَ کارگال (Verbs)، گال(Word) ءُ کُمکّار گال(Helping Verbs) ھوار نہ بنت بلکیں گوں شملگ ءَ نبیسّگ بنت بلے تو سَے سی ئی ءَ گالاں ھوار سوار کن ئے ھچ شملگ نہ دئے اِش۔
“ءَ” سید ءِ رِد ءَ “ءَ” سرجمیں گالانی گُڈ سر ءَ کارمرد بیت انچوشکہ
* ترا سما ھست کہ آس بلیت ھُشک ءُ تر ءَ نیل ایت
* مارا مار ءَ ڈنگ جت
* کرّا ءِ ماہ ءَ برات منی کِرّ ءَ کیت۔
نی اے ڈولیں گالرداں تو چو رَد نبیس ئے ما وَ زان ایں انچوشکہ
* ترا سما ھست کہ آس بلیت ھُشک و ترا نیلیت
( تو اد ءَ دو جاہ “ترا” کارمرد کن ئے”)
* مارا مارا ڈنگ جت
* کرّائے ماھا برات منی کِرّا کئیت
نی اے وڑیں رھبنداں کَے منّ ایت۔ بانُک اے وڑیں رھبند ساری ءَ باز آتکگ ءُ بیگواہ بیتگ اَنت۔ بلے من وَ زان آں کہ تو پوریاگِری یے کنگ ءَ ئے وتی پوریاگِری ءَ بہ کن مارا چہ ایشی ءَ ھچ کار نیست
“ءُ” ایشی ءِ بدل ءَ تو “و” کار ئے کہ اے ھما “وَ” انت کہ ھندی ءُ ” تو” انگریزی ءِ “Just” اِنت انچوچکہ
* من وَ نی آتکگ آں بلے تو وَ گار ئے ءُ ھم آسپ نیاتکگ
میں تو ابھی آیا ھوں لیکن تم تو غایب ھو اور آسپ بھی نہیں آیا۔
بلے “ءُ” ھما انگریزی “and” انگ
“آں” تو وَ زان ئے کہ اے پیوندگال/ کُمکّار گال کہ یکیں جند ءِ واستا کارمرد بیت پد ءَ تو اے ھم جنجال کتگ بلے “اں” ءُ آں” نیام ءَ ھچ دگری نہ داتگ۔ انچوشکہ
* من ترا داکترئے کِرا بران
* من چُکان داکترئے کِرّا بران
من چُکان وراک دئے آن
بزاں تئی وتگڑ ءِ لاپ ءَ پہ “باز” ءَ ھچ نیست ابید چہ “ن” ءَ، پد ءَ تو سَک روباھی کت کہ رنگالانی بارو ءَ ھچ ڈس نہ داتگ انچوشکہ
روژنائیں بان، ورنائیں بچ، سے ئیں مردم، گری ئیں بینگ وشبوئیں پُل۔ دوئیں برات دگہ دگہ
“ایں، ئیں، یں یا ھیں” دومی وڑ ءَ اَنت۔
انچوشکہ
* ما آتکگ ایں کہ شما را بِہ گند ایں ءُ ما مرگ ور ایں
(دلگوش کہ اد ءَ “شما” ءُ “را” ءِ نیام ءَ شملگ ھست
* ما آتکگین کہ شمارا بِگندین ءُ ما مرگ ورین❎
اد ءَ یک انگریزی ءِ گالردے انچوشکہ
We shall add you in the serial of list.
گُڑا ایشی ءِ بلوچی تئی وتگڑ ءِ رِد ءَ چُش بیت نا۔
* ما شمارا شمارا ھوار کنین❎
* ما شَریں کاراں کن ایں
* ما شَرین کاران کنین❎
* ما دوئیں برات چہ رستریں مردماں دِیر بہ ایں
* ما دوین برات چہ رسترین مردمان دِیربین❎
* ما روژنائیں بان ءَ رو ایں✅
* ما روژنین بانا روین❎
“اِت” اے ھم کُمکّار گالے پہ دیم بازیں مردماں کارمرد بیت انچوشکہ
شما وت چُکاں وراک بہ دے اِت
بلے تئی رھبند ءِ رِد ءَ اے وڑ اِنت ءُ من وت چار اِت کہ بے کساس رَد اِنت
* شُما وت چُکان ورک بدئییت❎
شما سوبین ببیت❎
پد ءَ یک گالرِدے تو نبشتگ انچوشکہ
اے درچک گُڈگ ببیت
بزاں اے دوئیں گالردانی گُڈسر ءَ تو “ببیت” ایر کن ئے گُڑا اے وڑ ءَ رَد اَنت بلکیں اے دوئیں دو جتائیں چیز اَنت ءُ اے ڈول بنت انچوشکہ
* شُما سوبین بِہ بہ اِت
* اے درچک گُڈگ بہ بیت
نیکہ ھمے رنگ ءَ تو نبیسگ ءَ ئے اِش۔
“ئِے” انچوشکہ اے پہ سیمی ناساڑی مردم ءُ چیز ءِ واستا کارمرد بیت بلے تو ایشی ءِ بدل ءَ اے وڑ کن ئے کہ بے کساس رَد اِنت
* گوں من دروگی بستگ
گُڑا انگریزی ءِ یک گالرِدے کہ
He is person of lie
* اے دروگی مردمے
* تو دروگی یے ئے
گُڑا چُشیں ھزاریں گالرِداں چے کن ئے
بلے تو پد ءَ جاھے ءَ “ای” ءَ ھم کار ئے انچوشکہ
* پسئو مدئے ای
*نگنا مدئے ای
بزاں تو وت اد ءَ ھم بیسو نہ کن ئے کہ کجام گال ءَ بیار آں۔تو انچو گالاں ھوار ءُ سوار کن ئے کہ بزگیں ” مہ ءُ نہ” ھم ترا جتائی وش نہ بنت۔
“اِش” ءَ ھم تو گوں کارگال ءَ ھوار کن ئے انچوشکہ
* چونین پسّئوے داتِش
* گْئوشتِش
کہ اے ڈول ءَ رَد اَنت۔
بلوچ شالا ھست بات انت ءُ راج گوں سید رھبند ءَ دیم ءَ مِنزل ءِ نیمگ ءَ جُنزان ءُ سوبین بات انت