برگزاری جشنواره‌ عجولانه در چابهار

به گزارش هاتف سیستان و بلوچستان، علی مغازه ای پژوهشگر و کارشناس موسیقی اقوام ایران با اشاره به برگزاری یک جشنواره موسیقی حماسی در منطقه چابهار از مدیران و مسئولان دولتی خواست تا در نحوه برپایی این رویدادها توجه بیشتری کنند.
 
در یادداشت علی مغازه ای آمده است:
 
«بارها توسط کارشناسان و تحلیلگران و جامعه‌شناسان گفته و نوشته شده که برخی از فعالیت‌های دولتی در حوزه‌های هنری فاقد کارکرد منطقی در مسیر اهداف توسعه‌ فرهنگی و هنری هستند و گاه اگر از نظر فرهنگی زیانبار یا مخرب نباشند، حاصلی به جز اتلاف منابع مالی ندارند که خود زیان است.
 
یکی از بارزترین این دسته از فعالیت‌های دولتی که متاسفانه بدون توجه به نقدها و بحث‌های اقتصادی و فرهنگی با شتاب زیاد روبه افزایش و گسترش است در حوزه موسیقی اقوام و نواحی ایران صورت می‌پذیرد. مسئولان دولتی به خصوص در حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با این ذهنیت و استدلال که موسیقی اقوام ایران که در حال نابودی‌ است و باید به هر شکل ممکن از آن حمایت کنیم تا میراث فرهنگی مردمان ایران از بین نرود و البته بدون توجه به تاثیرات منفی شیوه‌ ورودشان به این بحث مهم، نادانسته و ناخواسته خود، در جهت خشکاندن ریشه‌های اصلی این درخت کهنسال فرهنگی و هنری موثرتر از هر عامل ویرانگر دیگر برمی‌دارند.
 
شاید در برخورد اولیه خواندن و شنیدن این حرف، برای مخاطب ناآشناتر با زوایای پیدا و پنهان بحث حمایت از موسیقی قومی کشور ایجاد سردرگمی کند که چرا در مخالفت با اقدامات حمایت گرانه صحبت‌های مطرح می‌شود. اما حقیقت وضعیت کنونی موسیقی اقوام و نواحی سویه یا رویه ای دیگر و ماهیتی ناپیدا و پیچیده‌تر از آن دارد که بتوان صرفاً با اتکا به دلسوزی و ابراز نگرانی‌های بدون پشتوانه‌ شناختی و علمی به حفاظت و مراقبت از این بعد مهم فرهنگی اقوام کشور پرداخت.
 
موسیقی اقوام ایران در واقع امروز گرفتار نگاه‌های غیراصولی و ناکارآمدی شده که هر کسی در نقش حامی و منجی آن به اندازه‌ وسع و امکانات خود اقداماتی را سازماندهی می‌کند و برای ذهنیت و اقدامات و نقش خود نیز جایگاهی مصلحانه و دلسوزانه می‌تراشد و خود و جامعه را در این باور مستغرق می‌سازد که این موسیقی و این دسته از هنرمندان هویت و تاریخ مملکتِ ما را نمایندگی می‌کنند و ما با این گونه فعالیت‌ها باید هر آنچه در توان داریم برای این موسیقی مظلوم و این هنرمندان معصوم و (…) انجام دهیم و از هیچ کوششی دریغ نکنیم.
 
حاصل این نگاه در طول دو دهه‌ اخیر، ظهور و رشد قارچ‌گونه تعداد فراوانی از جشنواره‌های بسیار ضعیف و ناکارآمد در سرتاسر کشور با موضوعیت موسیقی قومی منطقه یا کشور است که در هر کدام از این برنامه‌های فاقد وجوه سازنده و خروجی ملموس، صدها میلیون تومان پول ملی به هدر داده می‌شود و گروهی از کارمندان ادارات دولتی در سوابق و روزمه‌های خود، راه‌اندازی و اجرای جشنواره‌ای را به ثبت می‌رسانند غافل از آنکه هنرمندانی که در این جشنواره‌های موسیقی حضور داشتند، کمترین بهره و نصیب را از بودجه یا جنبه‌های ظاهراً معنوی آن، از جمله نقش و تاثیرگذاری در کیفیت و اجرای جشنواره می‌برند.
 
البته این یادداشت تنها به بخش حیف‌ومیل مالی و سوءمدیریت پیدا و نهان این برنامه‌ها می‌پردازد و ابعاد تاثیرگذاری‌های ناروا و سلیقه‌یی بر روی هنرمندان و جریان تحریف و تخریب موسیقی اقوام خود بحثی بسیار مهم و مفصل است که از ظرفیت یک یادداشت کوتاه فراتر است.
 
قصه شکل‌گیری تمام این جشنواره‌ها همواره یکی‌ است. رییس فلان اداره یا فلان نهاد به پیشنهاد یکی دو تن از دوستان یا مشاروان حق‌الزحمه بگیر خود، بودجه ای چند صد میلیونی را در کمتر از سه تا چهار روز دود هوا می‌کند و با هزینه‌ ای هنگفت، ادعای حمایت از موسیقی اقوام را که در کمتر از چند ساعت به نمایش می‌گذارد و این اقدام دلیرانه را به مسئولان رده بالای سازمان خود گزارش می‌کند.
 
یعنی بودجه‌ سازمانی یا ملی را در یک کارِ سطحی و عقیم و بی‌ثمر می‌ریزند و تمام ضعف‌ها و ناکارآمدی‌های دیگر مدیریتی را در پس نقاب داعیه‌داری و طلایه‌داری پشتیبانی از هنرمندان موسیقی اقوام پنهان می‌کنند و دریغ و افسوس از وجود یک ذره تاثیر مثبت در خود موسیقی یا وضعیت هنر و هنرمند منطقه از این برنامه‌های دهان پرکن.
 
یکی از همین جشنواره‌ها که در چند روز گذشته با عجله‌یی کم نظیر به جریان افتاده است، جشنواره‌ ای در منطقه‌ آزاد چابهار است که با بودجه‌ ۴۰۰ میلیون تومانی اولیه، توسط منطقه‌ آزاد چابهار و همراهی رییس اداره کل ارشاد استان سیستان و بلوچستان طراحی شده است.
 
بنا بر طرح اولیه، قرار بود یک جشنواره‌ی موسیقی حماسی در چابهار با همکاری سازمان منطقه‌ آزاد و اداره کل ارشاد استان طراحی و هر ساله در اسفند ماه برگزار شود اما اوایل یا اواسط مرداد ماه ناگهان کشتی‌بان را سیاستی دگر آمده و یک شبه مقرر می‌شود تاریخ نهم شریور ماه به مناسبت روز تولد یکی از هنرمندان فقید چابهار به عنوان تاریخ دائمی جشنواره در نظر گرفته ‌شود. یعنی بنا بر تصمیم مدیران استان سیستان و بلوچستان، مقرر می‌شود که در کمتر از یک ماه، یک جشنواره‌ ظاهراً بین‌المللی، آماده شود و در ۲ بخش با نام «کمال‌خان حوت» و با موضوعیت موسیقی حماسی بلوچی و «آواها و نواها» آنهم بدون پشتوانه مطالعاتی به اجرا درآید.
 
متاسفانه این دوستان تصورشان از حمایت از موسیقی به حدی نازل و حقیر و تقلیل یافته است که برگزاری یک جُنگ شادی و اعطای لوح و مبلغ ناچیزی پول به چند هنرمند را به عنوان گامی بزرگ از سوی خود برای تقویت فرهنگ و هنر موسیقی قومی منطقه ای یا سطح کشوری و ملی قلمداد می‌کنند و تمام هزینه‌ ریخت و پاش مالی این جشنواره‌های بی‌مصرف و ناکارآمد را از سهم یا بودجه‌ ملی کار فرهنگی کشور که متعلق به کل استان و منطقه یا حوزه‌ ریاستی خودشان است، می‌پردازند.
 
متاسفانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به عنوان متولی و مادرنهاد حوزه‌ فرهنگ و هنر هم به همین اقدامات سست و بی‌بنیاد بسنده می‌کند و نه تنها هیچ ساز و کار نظارتی در کیفیت و کمیت هزینه و صرف بودجه‌های مصوب ادارات کل خود در این بخش ندارد، بلکه حتی از بررسی و ارزیابی نتایج این‌همه ریخت و پاش مالی هم غافل است و هیچگونه تحلیل و ارزیابی عملی کارشناسانه که توسط تیم کارشناسی با داده‌های علمی جامعه‌شناختی و آماری به انجام رسیده باشد، در تمام ۴۰ سال گذشته از هیچ یک از این برنامه‌ها ارایه نکرده است.»